اختلال شخصیت نمایشی

بازگشت به صفحه اصلی

  • خانه
  • اختلال شخصیت نمایشی
"تصویری از فردی که به دنبال جلب توجه مداوم است و رفتارهای نمایشی، اغراق‌آمیز و جلب‌توجه‌کننده از خود نشان می‌دهد. این تصویر نمایانگر اختلال شخصیت نمایشی است که با نیاز به تایید مداوم، رفتارهای هیجانی و تمایل به مرکز توجه بودن همراه است."
  • اختلال شخصیت نمایشی نوعی اختلال پایدار شخصیت است که با هیجان‌خواهی افراطی، تمایل شدید به جلب توجه، و رفتارهای نمایشی یا اغواگرانه مشخص می‌شود. این افراد اغلب به‌طور ناخودآگاه احساس می‌کنند فقط زمانی ارزش دارند که مرکز توجه باشند، و در نتیجه رفتاری پررنگ، اغراق‌آمیز یا حتی تحریک‌آمیز از خود نشان می‌دهند.
      اختلال شخصیت نمایشی (HPD): بررسی علمی و بالینی

    اختلال شخصیت نمایشی نوعی اختلال پایدار شخصیت است که با هیجان‌خواهی افراطی، تمایل شدید به جلب توجه، و رفتارهای نمایشی یا اغواگرانه مشخص می‌شود. این افراد اغلب به‌طور ناخودآگاه احساس می‌کنند فقط زمانی ارزش دارند که مرکز توجه باشند، و در نتیجه رفتاری پررنگ، اغراق‌آمیز یا حتی تحریک‌آمیز از خود نشان می‌دهند.

🩺 ویژگی‌های بالینی اصلی

طبق DSM-5، تشخیص HPD زمانی مطرح می‌شود که فرد حداقل پنج ویژگی از موارد زیر را نشان دهد:
  • احساس ناراحتی در موقعیت‌هایی که در مرکز توجه نیست
  • رفتارهای اغواگرانه یا تحریک‌آمیز نامتناسب در تعاملات اجتماعی
  • تغییر سریع و سطحی در بیان احساسات
  • استفاده مداوم از ظاهر فیزیکی برای جلب توجه
  • شیوه گفتار به‌شدت تأثیرگذار، اما بدون جزئیات
  • نمایش اغراق‌آمیز احساسات
  • تأثیرپذیری شدید از دیگران یا موقعیت‌ها
  • در نظر گرفتن روابط از حد واقعی‌شان صمیمی‌تر

🔍 تفاوت با سایر اختلالات

در اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) فرد بیشتر به دنبال تحسین به خاطر توانمندی‌هاست، اما در HPD جلب توجه صرف—even با ظاهر یا هیجانات سطحی—مهم‌تر است. در اختلال شخصیت مرزی ممکن است احساسات شدید و تغییرات خلقی دیده شود، اما در HPD شدت احساسات بیشتر نمایشی است تا عمیق و ناپایدار. اختلال دوقطبی نوع I با دوره‌های شیدایی واقعی همراه است، در حالی‌که در HPD خلق معمولاً پایدارتر است و رفتارها مزمن و الگودارند.

🧠 سبب‌شناسی (Etiology)

اختلال شخصیت نمایشی معمولاً ناشی از ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و اجتماعی است:
  • الگوهای خانوادگی: سبک فرزندپروری متناقض، تقویت رفتارهای نمایشی در کودکی، یا یادگیری از والدین هیجانی و اغواگر
  • عوامل روان‌تحلیلی: HPD به عنوان مکانیسم دفاعی برای مقابله با احساس بی‌ارزشی یا ترس از طرد در نظر گرفته می‌شود
  • زیست‌شناختی: نقش احتمالی سیستم‌های مغزی در پردازش هیجانات و کنترل تکانه

💡 درمان

افراد مبتلا به HPD ممکن است در ابتدا به‌دلیل افسردگی، مشکلات روابط بین‌فردی یا احساس نادیده‌گرفته‌شدن به درمان مراجعه کنند. مهم‌ترین روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
  • روان‌درمانی بین‌فردی یا روان‌پویشی: افزایش بینش نسبت به رفتارهای اغراق‌آمیز و توسعه الگوهای سازگارتر
  • درمان شناختی-رفتاری (CBT): شناسایی باورهای ناسازگار و یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای جدید
  • آموزش مهارت‌های اجتماعی: تقویت روابط سالم و بهبود اعتمادبه‌نفس واقعی
  • دارودرمانی: در صورت نیاز به مدیریت اضطراب یا افسردگی (مانند استفاده از SSRIs)
چشم‌انداز (Prognosis)
با وجود اینکه HPD یک الگوی پایدار شخصیت است، بسیاری از افراد با درمان مناسب می‌توانند به شناخت بهتر رفتارهای خود و بهبود کیفیت روابطشان دست یابند. مشکل اصلی اغلب در حفظ مرزهای بین‌فردی و ایجاد روابط عمیق و پایدار است. در صورتی‌که فرد انگیزه کافی برای درمان داشته باشد، پیش‌آگهی مثبت‌تری وجود دارد.
 منابع علمی:
  • American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.)
  • Millon, T., et al. (2004). Personality Disorders in Modern Life (2nd ed.). Wiley.
  • Bornstein, R. F., & Huprich, S. K. (2006). Journal of Personality Disorders, 20(3), 203–222.
  • Kaplan, H. I., & Sadock, B. J. (2015). Synopsis of Psychiatry (11th ed.). Wolters Kluwer.
  • APA Practice Guidelines (2023). Treatment of Patients With Personality Disorders.
Edit Content
لوگوی رسمی وبسایت دکتر مرجان شکرانی متخصص اعصاب و روان