اختلال شخصیت خودشیفته

بازگشت به صفحه اصلی

  • خانه
  • اختلال شخصیت خودشیفته
"تصویری از فردی که خود را مهم‌تر از دیگران می‌داند و به دنبال تحسین و توجه بی‌پایان است. این تصویر نمایانگر اختلال شخصیت خودشیفته است که با نیاز به تأیید مداوم، احساس برتری و بی‌توجهی به نیازهای دیگران همراه است."
"تصویری از فردی که خود را مهم‌تر از دیگران می‌داند و به دنبال تحسین و توجه بی‌پایان است. این تصویر نمایانگر اختلال شخصیت خودشیفته است که با نیاز به تأیید مداوم، احساس برتری و بی‌توجهی به نیازهای دیگران همراه است."
  • اختلال شخصیت خودشیفته نوعی اختلال پایدار در شیوه فکر، احساس و رفتار است که با احساس اغراق‌آمیز از اهمیت خود، نیاز شدید به تحسین، و کمبود همدلی با دیگران شناخته می‌شود. این افراد ممکن است در ظاهر بسیار بااعتمادبه‌نفس و موفق به نظر برسند، اما در درون، عزت‌نفس شکننده و وابسته به ارزیابی دیگران دارند.
      اختلال شخصیت خودشیفته (NPD): بررسی علمی و بالینی

    اختلال شخصیت خودشیفته نوعی اختلال پایدار در شیوه فکر، احساس و رفتار است که با احساس اغراق‌آمیز از اهمیت خود، نیاز شدید به تحسین، و کمبود همدلی با دیگران شناخته می‌شود. این افراد ممکن است در ظاهر بسیار بااعتمادبه‌نفس و موفق به نظر برسند، اما در درون، عزت‌نفس شکننده و وابسته به ارزیابی دیگران دارند.

🔍 ویژگی‌های بالینی اصلی

طبق DSM-5، فرد برای تشخیص NPD باید حداقل پنج مورد از ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
  • احساس بزرگ‌منشی و خودبزرگ‌بینی (اغراق در توانمندی‌ها، موفقیت‌ها، یا زیبایی)
  • اشتغال ذهنی با خیال‌پردازی‌های نامحدود درباره قدرت، موفقیت، درخشش، یا عشق ایده‌آل
  • باور به خاص و منحصربه‌فرد بودن و درک شدن فقط توسط افراد «استثنایی»
  • نیاز مفرط به تحسین
  • احساس حق‌به‌جانب بودن (توقع برخورد خاص یا دریافت امتیاز بدون دلیل)
  • بهره‌کشی از دیگران برای رسیدن به اهداف
  • ناتوانی در همدلی با دیگران
  • حسادت نسبت به دیگران یا باور به اینکه دیگران به او حسادت می‌کنند
  • رفتارها یا نگرش‌های متکبرانه و تحقیرآمیز

🔄 تفاوت با سایر اختلالات

در اختلال شخصیت ضد اجتماعی نیز ممکن است بهره‌کشی از دیگران وجود داشته باشد، اما در NPD رفتارهای مجرمانه کمتر و نیاز به تحسین بیشتر است. در اختلال شخصیت نمایشی (هیستریونیک) توجه‌خواهی دیده می‌شود، اما تمرکز اصلی بر هیجانات نمایشی و جذابیت ظاهری است، نه بر احساس برتری. در افسردگی آتیپیک نیز ممکن است حساسیت به ارزیابی دیگران وجود داشته باشد، اما برخلاف NPD، افراد خود را پایین‌تر از دیگران می‌دانند.

🧬 سبب‌شناسی (Etiology)

اختلال شخصیت خودشیفته نتیجه تعامل عوامل ژنتیکی، روان‌شناختی و اجتماعی است:
  • عوامل رشدی: در برخی موارد، تربیت والدینی افراطی (چه تحقیرکننده و چه تمجیدکننده بیش از حد) ممکن است زمینه‌ساز شکل‌گیری خودشیفتگی شود.
  • الگوهای دفاعی: خودشیفتگی می‌تواند نوعی دفاع روانی در برابر احساس بی‌ارزشی درونی باشد؛ یعنی فرد با اغراق در موفقیت و ارزش خود، در واقع سعی می‌کند زخم‌های عاطفی درونی را جبران کند.
  • ژنتیک و نوروبیولوژی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که ممکن است تفاوت‌هایی در عملکرد سیستم مغزی مرتبط با همدلی و پردازش اجتماعی در این افراد وجود داشته باشد.

🛠️ درمان

درمان NPD دشوار است، زیرا افراد مبتلا معمولاً بینش محدودی به اختلال خود دارند و انگیزه‌ای برای تغییر نشان نمی‌دهند. با این حال، در صورت مراجعه، درمان‌هایی وجود دارد که می‌توانند کمک‌کننده باشند:
  • روان‌درمانی مبتنی بر بینش (Psychodynamic Therapy): کمک می‌کند تا فرد ریشه احساسات و رفتارهای خود را درک کند، احساس شرم یا ناامنی درونی را بشناسد و با واقعیت بیشتر هماهنگ شود.
  • درمان شناختی-رفتاری (CBT): برای اصلاح باورهای غیرواقع‌بینانه و تقویت مهارت‌های بین‌فردی می‌تواند مؤثر باشد.
  • درمان‌های بین‌فردی: تمرکز بر بهبود روابط آسیب‌دیده، کاهش رفتارهای تحقیرآمیز و افزایش توانایی همدلی
  • دارودرمانی: معمولاً دارو مستقیماً برای NPD استفاده نمی‌شود، اما در صورت وجود علائم همراه مانند اضطراب، افسردگی یا تحریک‌پذیری شدید، ممکن است تجویز شود.

📈 چشم‌انداز (Prognosis)

اختلال شخصیت خودشیفته یک اختلال مزمن است، اما در برخی بیماران، به‌ویژه کسانی که در میانسالی با پیامدهای روابط تخریب‌شده یا شکست‌های شغلی روبه‌رو می‌شوند، انگیزه‌ای برای درمان شکل می‌گیرد. اگر فرد بتواند با کمک درمان‌گر به بینش درونی دست یابد، کیفیت روابط و عملکرد اجتماعی‌اش بهبود پیدا می‌کند.
 منابع علمی:
  • American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.)
  • Ronningstam, E. (2005). Identifying and Understanding the Narcissistic Personality. Oxford University Press.
  • Pincus, A. L., & Lukowitsky, M. R. (2010). Pathological narcissism and narcissistic personality disorder. Annual Review of Clinical Psychology, 6, 421–446.
  • Levy, K. N., Ellison, W. D., & Reynoso, J. S. (2011). A historical review of narcissism and narcissistic personality. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment, 2(4), 303–311.
  • Cain, N. M., Pincus, A. L., & Ansell, E. B. (2008). Narcissism at the crossroads. Clinical Psychology Review, 28(4), 638–656.
Edit Content
لوگوی رسمی وبسایت دکتر مرجان شکرانی متخصص اعصاب و روان