🔍 ویژگی‌های بالینی اصلی

بر اساس DSM-5، ویژگی‌های اصلی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال عبارت‌اند از:

• باورهای غیرعادی یا تفکر جادویی (مثلاً اعتقاد به تله‌پاتی یا داشتن قدرت‌های خاص)

• ادراکات غیرعادی، مثل احساس وجود حضور دیگران بدون توهم کامل

• تفکر و گفتار عجیب و نامعمول (پراکنده، استعاره‌آمیز، کلیشه‌ای)

• سوءظن یا افکار پارانوئید

• خلق و رفتار نامتعارف، پوشش عجیب، یا حالات چهره غیرمعمول

• اضطراب اجتماعی شدید که حتی با آشنایی هم کاهش نمی‌یابد

• ناتوانی در ایجاد روابط صمیمی پایدار

• نبود دوستان صمیمی به جز بستگان درجه یک

⚖️ افتراق با اختلالات دیگر

• برخلاف اسکیزوفرنی، در اسکیزوتایپال نشانه‌های روان‌پریشانه موقتی و خفیف‌اند.

• با اسکیزوئید در کناره‌گیری اجتماعی شباهت دارد، اما افکار عجیب و ادراکات غیرمعمول هم وجود دارد.

• ممکن است با اختلال شخصیت پارانوئید اشتباه شود، اما در اسکیزوتایپال تفکر جادویی و گفتار غیرعادی بارزتر است.

🧬 سبب‌شناسی (Etiology)

علل شکل‌گیری این اختلال ترکیبی از عوامل زیستی، روان‌شناختی و محیطی است:

• ژنتیک: خطر ابتلا در بستگان درجه اول بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر است.

• عوامل نورولوژیک: ناهنجاری‌هایی در ساختار مغز یا عملکرد نوروترانسمیترها گزارش شده است.

• تجربیات کودکی: سوءاستفاده، بی‌توجهی یا روابط ناپایدار ممکن است زمینه‌ساز باشند.

• الگوهای شناختی: افراد وقایع را به خود مرتبط می‌دانند یا معناهای خاصی برایشان قائل‌اند.

💡 درمان

درمان این اختلال نیازمند رویکردی تدریجی و حساس است:

• روان‌درمانی فردی: درمان شناختی-رفتاری در کاهش افکار تحریف‌شده مؤثر است.

• درمان بین‌فردی: برای بهبود ارتباطات و کنترل اضطراب اجتماعی کاربرد دارد.

• دارودرمانی: استفاده از آنتی‌سایکوتیک‌ها یا داروهای ضدافسردگی در موارد لازم.

• آموزش مهارت‌های اجتماعی: برای کاهش انزوا و بهبود تعاملات روزمره مفید است.