اختلال شخصیت وابسته

بازگشت به صفحه اصلی

  • خانه
  • اختلال شخصیت وابسته
"تصویری از فردی که به شدت به دیگران وابسته است و از ترس ترک شدن یا ناتوانی در تصمیم‌گیری به دنبال حمایت و تایید دائمی از دیگران است. این تصویر نمایانگر اختلال شخصیت وابسته است که با احساس ناتوانی در انجام کارها به تنهایی و ترس از تنها ماندن همراه است."
"تصویری از فردی که به شدت به دیگران وابسته است و از ترس ترک شدن یا ناتوانی در تصمیم‌گیری به دنبال حمایت و تایید دائمی از دیگران است. این تصویر نمایانگر اختلال شخصیت وابسته است که با احساس ناتوانی در انجام کارها به تنهایی و ترس از تنها ماندن همراه است."
  • اختلال شخصیت وابسته یک الگوی پایدار از نیاز شدید به مراقبت و حمایت است که به تبع آن، فرد دچار رفتارهای تسلیم‌جویانه، وابستگی هیجانی، و ترس شدید از جدایی یا تنها ماندن می‌شود. این اختلال باعث ناتوانی در تصمیم‌گیری مستقل، کاهش اعتماد به نفس، و وابستگی ناسالم به اطرافیان می‌گردد.
    اختلال شخصیت وابسته (DPD): بررسی علمی و بالینی

    اختلال شخصیت وابسته یک الگوی پایدار از نیاز شدید به مراقبت و حمایت است که به تبع آن، فرد دچار رفتارهای تسلیم‌جویانه، وابستگی هیجانی، و ترس شدید از جدایی یا تنها ماندن می‌شود. این اختلال باعث ناتوانی در تصمیم‌گیری مستقل، کاهش اعتماد به نفس، و وابستگی ناسالم به اطرافیان می‌گردد.

ویژگی‌های بالینی اصلی 🔍

طبق معیارهای DSM-5، فرد برای تشخیص DPD باید حداقل پنج ویژگی از موارد زیر را داشته باشد:
  • ناتوانی در تصمیم‌گیری روزمره بدون مشاوره یا اطمینان‌خواهی مکرر از دیگران
  • نیاز به دیگران برای بر عهده گرفتن مسئولیت‌های مهم زندگی
  • دشواری در مخالفت با دیگران به‌دلیل ترس از از دست دادن حمایت یا تأیید
  • دشواری در آغاز فعالیت‌ها یا پروژه‌ها به‌علت فقدان اعتمادبه‌نفس
  • تلاش زیاد برای جلب حمایت، حتی با پذیرش مسئولیت‌های ناخوشایند
  • احساس ناراحتی شدید یا ناتوانی در هنگام تنها بودن
  • جستجوی فوری برای رابطه جدید حمایتی پس از پایان یک رابطه نزدیک
  • اشتغال ذهنی با ترس از ترک شدن یا تنها ماندن

تفاوت با سایر اختلالات ⚖️

در اختلال شخصیت اجتنابی نیز فرد به خاطر ترس از طرد از روابط دوری می‌کند، اما در DPD فرد وارد رابطه می‌شود حتی اگر ناسالم باشد، تا تنها نماند. در اختلال شخصیت مرزی ترس از ترک شدن با نوسانات هیجانی و رفتارهای تکانشی همراه است، در حالی‌که در DPD رفتارها بیشتر منفعل و تسلیم‌جویانه هستند. افسردگی شدید ممکن است با ناتوانی در تصمیم‌گیری همراه باشد، اما این ویژگی در DPD الگویی بلندمدت از شخصیت فرد است.

سبب‌شناسی (Etiology) 🧬

عوامل مختلفی در بروز این اختلال نقش دارند:
  • تجارب کودکی: سبک فرزندپروری مستبد یا بیش‌حمایت‌گر، محیط‌های خانوادگی که در آن‌ها استقلال کودک سرکوب شده است
  • عوامل روان‌تحلیلی: در نظریات فرویدی، DPD نوعی تثبیت در مرحله وابستگی (oral stage) در نظر گرفته می‌شود
  • الگوهای دلبستگی ناایمن: افراد مبتلا به DPD معمولاً سبک دلبستگی وابسته یا اضطرابی دارند
  • سرشت زیستی: خلق‌وخوی منفعل، ترس‌پذیر یا کم‌اعتمادبه‌نفس ممکن است زمینه‌ساز باشد

درمان 💡

افراد مبتلا به DPD معمولاً در مواجهه با بحران‌هایی مانند جدایی یا از دست دادن رابطه حمایتی به درمان مراجعه می‌کنند. درمان مؤثر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
  • درمان شناختی-رفتاری (CBT): تمرکز بر تقویت اعتماد به نفس، آموزش مهارت‌های تصمیم‌گیری مستقل، و بازسازی باورهای ناسازگار (مانند «بدون دیگران نمی‌توانم زندگی کنم»)
  • درمان روان‌پویشی: بررسی ریشه‌های اولیه وابستگی، ترس از ترک شدن، و رشد هویت مستقل
  • درمان مبتنی بر طرحواره (Schema Therapy): شناسایی طرحواره‌هایی مانند «بی‌کفایتی» یا «وابستگی» و اصلاح آن‌ها
  • آموزش مهارت‌های فردی و جرئت‌مندی (Assertiveness training): برای کاهش رفتارهای تسلیم‌جویانه و تقویت ابراز وجود
  • دارودرمانی: در صورت وجود اضطراب یا افسردگی همراه، داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب ممکن است مفید باشند، هرچند درمان اصلی نیستند
چشم‌انداز (Prognosis)
پیش‌آگهی اختلال شخصیت وابسته بستگی زیادی به انگیزه فرد برای تغییر و توانایی درمانگر در ایجاد رابطه‌ای حمایت‌گرانه ولی مستقل دارد. درمان موفق می‌تواند به فرد کمک کند تا وابستگی ناسالم را کاهش دهد، مهارت‌های خودتنظیمی را تقویت کند، و روابط سالم‌تری ایجاد کند.
 منابع علمی:
  • American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.)
  • Bornstein, R. F. (1993). The Dependent Personality. Guilford Press.
  • Millon, T., et al. (2004). Personality Disorders in Modern Life (2nd ed.). Wiley.
  • Beck, A. T., et al. (2015). Cognitive Therapy of Personality Disorders (3rd ed.). Guilford Press.
  • Sadock, B. J., & Sadock, V. A. (2015). Kaplan and Sadock’s Synopsis of Psychiatry (11th ed.). Wolters Kluwer.
Edit Content
لوگوی رسمی وبسایت دکتر مرجان شکرانی متخصص اعصاب و روان